Chol Chnam Thmey là một trong những ngày lễ lớn của đồng bào dân tộc Khmer. Các cộng đồng người có nguồn gốc từ văn hóa Khmer, bao gồm hầu hết người Campuchia, Lào, Thái Lan, Myanma, Sri Lanka và đồng bào dân tộc Khmer ở Việt Nam, đều dừng công việc trong 3 ngày để trở về quê ăn Tết..
Không giống như một số nước châu Á ăn Tết theo lịch âm, Tết của người Khmer được tính theo dương lịch và diễn ra trong 3 ngày, từ 13/4 đến 15/4 hằng năm. Theo quan niệm của đồng bào, đây là thời kỳ tiếp giáp giữa hai mùa mưa nắng với cây cỏ tốt tươi, thiên nhiên trỗi dậy sức sống nên được đồng bào coi như sự khởi đầu của một năm mới.
Chol Chnam Thmay đánh dấu sự kết thúc của mùa thu hoạch truyền thống, là thời điểm nông nhàn của những người nông dân quanh năm làm ruộng và thu hoạch lúa. Với người Khmer, tháng 4 là kỳ nghỉ hiếm hoi, vì đó là tháng nóng nhất và khô hạn nhất trong năm, khiến mọi người không thể làm việc lâu dài trên đồng ruộng. Vì vậy, khi mùa thu hoạch kết thúc, những người nông dân tổ chức ăn mừng năm mới trước khi mùa mưa đến vào cuối tháng 5.
Cho đến thế kỷ 13, Tết của người Khmer được tổ chức vào cuối tháng 11 hoặc đầu tháng 12. Sau đó, một vị vua Khmer đã chuyển lễ kỷ niệm trùng với thời điểm kết thúc vụ thu hoạch lúa. Năm mới của người Khmer không hoàn toàn là một ngày lễ tôn giáo, mặc dù có nhiều người đi lễ chùa trong những ngày này.
Chol Chnam Thmay được tổ chức như thế nào?
Người Khmer đánh dấu năm mới của họ bằng các nghi lễ thanh tẩy, viếng thăm các ngôi chùa và chơi các trò chơi truyền thống. Họ dọn dẹp, trang hoàng nhà cửa và lập bàn thờ để cúng tế các vị thần.
Tại các ngôi đền, lối vào được kết bằng lá dừa và hoa. Người dân địa phương đến thăm các ngôi chùa và mang theo đồ ăn, món tráng miệng và các vật dụng hằng ngày khác để dâng lên tổ tiên đã khuất. Các sân chùa cũng trở thành sân chơi của người Khmer. Ví dụ, một trò chơi có tên là angkunh, sử dụng các loại hạt lớn không ăn được được ném vào người đối phương.
Lễ hội Chol Chnam Thmay kéo dài bao lâu?
Chol Chnam Thmay được tổ chức trong 3 ngày, mỗi ngày có ý nghĩa và nghi lễ riêng.
Maha Sangkran: Ngày đầu tiên được tổ chức như một lời chào mừng các Thiên thần mới của năm. Người Khmer dọn dẹp nhà cửa vào ngày này. Họ cũng chuẩn bị thức ăn cúng dường để được các sư trong chùa ban phước. Các cộng đồng người Khmer chỉ cho phép quan hệ tự do giữa nam và nữ vào ngày này, vì vậy Maha Sangkran rất quan trọng đối với những người đàn ông và phụ nữ đang tìm kiếm vợ / chồng tương lai. Các trò chơi truyền thống của năm mới mang đến cho nam và nữ cơ hội hòa nhập hiếm có.
Vanabot: Ngày thứ 2 là ngày để tưởng nhớ những người lớn tuổi, cả những người còn sống và đã ra đi. Người Khmer quyên góp cho người nghèo vào ngày này. Trong các ngôi đền, họ thể hiện sự tôn kính với tổ tiên thông qua nghi lễ cúng dường. Họ cũng xây dựng các bảo tháp bằng cát hình mái vòm để tưởng nhớ những người đã khuất.
Thgnai Lerng Sak: Ngày cuối cùng này mới chính thức là ngày đầu tiên của năm mới. Vào ngày này, các bảo tháp do người Khmer xây dựng trong các chùa đều được ban phước. Những người sùng đạo tắm tượng Phật trong các ngôi chùa bằng một nghi lễ có tên “Pithi Srang Preah”, nghi lễ rửa tội cho các trưởng lão, nhà sư và xin họ tha thứ cho bất kỳ lỗi lầm nào trong năm.
